گرم شدن هوا به جنگ آب ایران و طالبان دامن می زند؟
تاریخ انتشار: ۱۵ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۳۹۵۳۶۸
کشمکش ایران و طالبان همزمان با خشکسالی های شدید در منطقه است و بیم آن می رود که گرمای شدید به درگیری ها دامن بزند.
تنش‌ها بر سر آب بین ایران و افغانستان که محرک آن تا حدی خشکسالی‌های طولانی مدت است، در سال جاری تشدید شده و گزارش‌ها حاکی از آن است که در اواخر ماه مه، درگیری در نزدیکی رودخانه منجر به کشته شدن حداقل دو مرزبان ایرانی و یک جنگجوی طالبان شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اوایل امسال، محمد نعمان صدای تیراندازی ضعیف اما مداومی را از مزرعه خود در غرب افغانستان، در نزدیکی مرز با ایران شنید. این تیراندازی یادآور این بود که از نزاع از زمانی که طالبان در سال 2021 کنترل کشور را به دست گرفتند، ادامه دار بوده است. اما نعمان می‌گوید این بار «دعوا بر سر آب گرانبها است.»
بر اساس نوشته وبسایت ساینس، تنش‌ها بر سر آب بین ایران و افغانستان، که محرک آن تا حدی خشکسالی‌های طولانی مدت است، در سال جاری تشدید شده و ایران رهبران طالبان را به نقض توافق دیرینه برای تقسیم آب از رودخانه هیرمند که از افغانستان به ایران می‌ریزد، متهم می‌کند. گزارش‌ها حاکی از آن است که در اواخر ماه مه، درگیری در نزدیکی رودخانه منجر به کشته شدن حداقل دو مرزبان ایرانی و یک جنگجوی طالبان شد. نعمان گفت: «ما نزدیک مرز هستیم، بنابراین با چشمان خود شاهد این نبردها بودیم. ما در ترس دائمی زندگی می‌کنیم.»
به گفته محققان، تغییرات اقلیمی این درگیری‌ها را بدتر خواهد کرد. اگرچه داده‌های دقیق در افغانستان کمیاب هستند، اما یک مطالعه اخیر به این نتیجه رسید که میانگین دمای هوا در افغانستان از سال 1950 بین 0.6 تا 1.8 درجه سانتی گراد افزایش یافته است. عاصم مایار، متخصص آب و استاد سابق دانشگاه پلی تکنیک کابل، می گوید: «اگر به نقشه نگاه کنید می‌بینید که مناطقی که شاهد درگیری هستند، همان مناطقی اند که بیشترین تغییر در دما را داشته‌اند.»
دیگر تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که گرمای هوا - همراه با تغییر الگوی بارندگی، افزایش جمعیت، گسترش کشاورزی و بی‌ثباتی شدید سیاسی - فشار فزاینده‌ای بر منابع آب در حوزه رودخانه هیرمند، که حدود 40 درصد از خاک افغانستان را پوشش می‌دهد، وارد کرده است. برای مثال داده‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهد که سطح آب‌های زیرزمینی از سال 2003 تا 2021 به طور متوسط 2.6 متر کاهش یافته است، که نتیجه خشکسالی، پمپاژ آب‌های زیرزمینی و انحراف آب‌های سطحی است. بر اساس داده‌هایی که سال گذشته منتشر شد، مساحت تالاب هامون در امتداد مرز ایران و افغانستان، از سال 1999 تا کنون بیش از 90 درصد کاهش یافته است. و محققان تخمین می‌زنند که میزان آب هیرمند که به ایران می‌رسد در دو دهه گذشته نصف شده است که بخشی از آن به دلیل ساخت سدهای جدید و گسترش زراعت آبی در افغانستان بوده است.
در سال های اخیر عمق سالانه برف در افغانستان به طور قابل توجهی کمتر از حد متوسط بوده که باعث کاهش رواناب (آب‌های سطحی) شده است. در سال 2021، بیشترین کسری برف در کوه‌های مرکزی هندوکش ثبت شد، جایی که همه رودخانه‌های اصلی افغانستان از جمله هیرمند سرچشمه می‌گیرند.
این روندها، تنش‌های طولانی مدت بر سر معاهده 1973 بین افغانستان و ایران را -که سهم ایران از آب هیرمند را تضمین می‌کند- تشدید کرده است. امسال، دولت ایران مدعی است که کمتر از 4 درصد از میزان وعده داده شده را دریافت کرده است. طالبان نیز در پاسخ خشکسالی را عامل محدودیت جریان آب دانسته است.
نجیب‌الله سدید، متخصص آب در دانشگاه اشتوتگارت، می‌گوید این یک کشمکش آشنا است. او می‌گوید: «اگر به تاریخ اختلافات ایران و افغانستان از سال‌های 1872، 1898، 1902 و 1935 نگاهی بیندازید، همگی مصادف با سال‌های خشکسالی در منطقه است.» اما اکنون او و سایر محققان بیم دارند که گرم شدن آب و هوا و بی‌ثباتی سیاسی به درگیری‌های مکررتر و شدیدتر دامن بزند.
یکی از عواملی که به بی اعتمادی بین دو کشور دامن می‌زند، فقدان داده‌های نظارتی قابل اتکا است. برای مثال، سدید می‌گوید یکی از ایستگاه‌های کلیدی سنجش آب در امتداد هلمند در افغانستان، «سال‌ها پیش در درگیری ویران شد... و تخمین جریان آب را دشوار کرده است».
در سال 2021، افغانستان با تکمیل بند کمال خان، که می‌تواند حدود 52 میلیون متر مکعب آب را ذخیره کند، کنترل بیشتری بر جریان رودخانه به دست آورد. اما ایران طالبان را متهم کرده است که آب را به گونه‌ای در پشت سد نگه داشته است که معاهده تقسیم آب را نقض می‌کند. در ماه ژوئن، مقامات ایرانی گفتند که طالبان با درخواست بازدید یک «تیم فنی» ایرانی از بند برای اندازه‌گیری سطح آب موافقت کرده است. اواخر ماه گذشته، وزارت امور خارجه ایران گفت که با طالبان بر سر اشتراک آب به «توافق اولیه» رسیده است، اما جزئیاتی از آن منتشر نکرد.
محققان می‌گویند که حصول اطمینان از وجود آب کافی برای منطقه در درازمدت، مستلزم تغییرات گسترده در شیوه‌های کشاورزی، ذخیره‌سازی آب و سایر سازوکارها خواهد بود. برای مثال، سدید می‌گوید ایران چهار مخزن ساخته است که در اثر تبخیر مقادیر زیادی آب از دست می‌دهند. و هر دو کشور سیستم‌های آبیاری بسیار ناکارآمدی ایجاد کرده‌اند، به طوری که محققان تخمین می‌زنند که تا 70 درصد از آب موجود هدر می‌رود. مایار می‌گوید: «اگر سیستم‌ها به‌روزرسانی شوند و فناوری‌های جدید به کار گرفته شوند، به صرفه‌جویی و تخصیص آب به پایین دست کمک می‌کند.»
تغییر در محصولات نیز می‌تواند به بهبود این وضعیت کمک کند. مایار خاطرنشان می‌کند که در افغانستان، بسیاری از کشاورزان گونه‌های گندمی می‌کارند که سازگاری کمی با گرما و خشکسالی دارند. به گفته او گزینه‌های دیگر، از جمله زعفران و برخی سبزیجات، به آب کمتری نیاز دارند، اما «کشاورزان افغان به دنبال کشت آن‌ها نمی‌روند، زیرا امکانات کافی مانند حمل و نقل [یا] دسترسی به بازارهای منظم وجود ندارد.» در برخی موارد، کمبود آب کشاورزان را وادار کرده است تا به کشت خشخاش که در برابر خشکسالی مقاوم‌تر است روی بیاورند– علیرغم ممنوعیت اعمال شده از سوی طالبان بر این محصول، زیرا از آن برای تولید هروئین و سایر مواد مخدر استفاده می‌شود.
نعمان می‌گوید که اگرچه برخی از کشاورزان منطقه او به کشت تریاک روی آورده اند، اما او این کار را نخواهد کرد. او می گوید: «پدر و پدربزرگم آن را یک محصول کثیف می‌دانستند.» اما او نگران این است که اگر افغانستان و ایران در این عصر تغییرات سریع آب و هوایی یک سیستم اشتراک آب قابل اجرا ایجاد نکنند، آینده چگونه خواهد بود.
نعمان می‌گوید: «جهان نباید ما و وضعیتی را که در آن قرار داریم نادیده بگیرد. این درگیری می تواند به تمام منطقه سرایت کند.»
منبع: اکوایران
برچسب ها: ایران ، طالبان ، حقابه هیرمند ، خشکسالی ، جنگ ، آبمنبع: ایران اکونومیست
کلیدواژه: ایران طالبان حقابه هیرمند خشکسالی جنگ آب ایران و افغانستان سال ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۳۹۵۳۶۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نشست دوجانبه طالبان و هیأت ترکمنستانی
وزارت صنعت و تجارت طالبان اعلام کرده است که این گروه در نشستی با هیأت ترکمنستانی روی موضوعات مختلف اقتصادی و تجارتی گفت‌وگو کرده است.
این وزارت روز جمعه، ۷ ثور از برگزاری این نشست خبر داده و گفته است در این نشست بر روی ایجاد مرکز بزرگ و مشترک لوژستیکی در تورغندی و توافق‌نامه ترانزیتی سه‌جانبه میان طالبان، ترکمنستان و قزاقستان گفت‌وگو شده است.
وزارت تجارت طالبان همچنان گفته است که در این نشست بر افزایش صادرات سنگ‌های معدنی افغانستان از جمله مرمر، آهک و سمنت تاکید صورت گرفت.
انکشاف خط‌آهن افغانستان، تسهیل انتقال نفت و گاز، رفع قرنطینه بر کالاهای صادراتی افغانستان و توسعه روابط بانکی از دیگر محورهای بحث هیأت‌های دو طرف عنوان شده است.
دو طرف همچنان بر سر برگزاری نشست سه‌جانبه میان افغانستان، قزاقستان و ترکمنستان توافق کرده‌اند.
هیأتی از ترکمنستان به ریاست محمدخان چاقییف، رییس اداره ترانسپورت و ارتباطات کابینه ترکمنستان سه روز پیش به کابل آمد و طی این سفر با مقام‌های مختلف طالبان در کابل دیدار کرد.
باشگاه خبرنگاران جوان افغانستان افغانستان
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»